سقف کاذب (تایل آلومینیومی ، دامپا آلومینیومی ، گریلیوم ، لوور آلومینیومی ، کامپوزیت ، کامپوتایل ، گریلیوم پره ای ، سقف بارکدی ، لوکسالون ، کناف، گریلیوم خطی ، ترموود و دیگر انواع سقف کاذب) را می توان یک سطح فوقانی داخلی که بخشی از فضای بالای یک اتاق را پوشش می دهد تعریف نمود. سقف های کاذب عناصر سازه ای به حساب نمی آیند، بلکه سطح تمام شده زیر سقف اصلی یا دال بتنی هستند. انواع مختلفی از سقف های کاذب در ساختمان ها استفاده می شوند، اما متداول ترین آن ها سقف های کاذب یکپارچه و سقف های کاذب اکسپوز هستند.

سقف های کاذب فضایی برای اجزا و تجهیزات الکتریکال، مکانیکال و لوله کشی فراهم می کنند. سقف های کاذب فضای مناسبی برای نصب نصبیات و ادواتی چون بلندگو ها (اسپیکرها)، سیستم های روشنایی، سیستم های شناسایی و هشدار (دتکتور) آتش و دود، آب پاش ها (اسپرینکلرها) و دیگر مواردی از این دست به حساب می آیند. این مقاله بررسی مقایسه ای است بین سقف های کاذب یکپارچه (مانند تایل آلومینیمی 60*60 ، دامپا آلومینیومی ، کناف ، کامپوتایل ، تایل مخفی ، لوکسالون و غیره ) و سقف های کاذب اکسپوز ( مانند گریلیوم ، لوور آلومینیومی ، ترموود گریلیوم پره ای ، سقف کاذب بارکدی ، گریلیوم خطی و غیره )، که در آن به توصیف و تشریح مزایا و معایب هر یک از این سقف های کاذب به عنوان یک آلترناتیو و انتخاب برای سیستم پوششی سقف اصلی و سیستم تأسیساتی خواهیم پرداخت.

لوور آلومینیومی (سقف های کاذب اکسپوز)

سقف های کاذب اکسپوز همچنین تحت عنوان سقف های کاذب باز نیز شناخته می شوند. از انواع آن می توان به لوور آلومینیومی، لوور بارکدی، گریلیوم پره ای (گریلیوم خطی یا نواری)، لوکسالون، گریلیوم مشبک یا سلولی نام برد. در این نوع از سقف کاذب، تمام سیستم های تأسیساتی و سازه ای در معرض دید رها می شوند، ممکن است به صورت خود رنگ و یا رنگ شده نصب شوند. می توان ادعا کرد که این گروه محصول تقریبا در تمام فیلدها و صنایع محبوب و رایج شده اند. سقف های باز مزایای فراوانی ایجاد نموده اند، از جمله مواردی که در پایین تشریح خواهند شد:

افزایش روشنایی طبیعی با چراغ‌های سقفی

این مزیت به ویژه هنگامی نمود دارد که ساختمان شما به سمت جنوب قرار گرفته یا به اصطلاح جنوبی باشد، از آنجایی که این موقعیت طرفی حساب می شود که بیشترین نور خورشید را در نیمکره شمالی دریافت می کند.

طراحی داخلی مدرن

یک سقف اکسپوز یا باز ( لوور آلومینیومی ، گریلیوم پره ای ، گریلیوم خطی ، سقف بارکدی ، لوکسالون بدون مغزی ، ترموود و غیره ) امکان طراحی خلاقانه را با استفاده از آرایش روشنایی و نصبیات لوله کشی فراهم می کند. به عبارت دیگر نصبیات و ادوات مکانیکال و الکتریکال جدای از کارکرد اصلی خود به عنوان عناصر و المان های دکوراتیو نیز عمل می نمایند.

فضای اضافی

یک سقف کاذب بسته کلاسیک و سنتی ( سقف مشبک ، تایل آلومینیومی پشت چسب دار ، تایل 60*60 ، دامپا سقف ، آرمسترانگ ، سقف کناف و غیره ) فضای اتاق را کوچک تر از آن که در حقیقت است نشان می دهد، اما یک سقف اکسپوز یا باز ( لوور آلومینیومی ، گریلیوم مشبک ، گریلیوم پره ای ، سقف بارکدی ، ترموود ، گریلیوم سلولی ، لوکسالون بدون مغزی ، گریلیوم خطی  غیره ) حتی در مکان ها شلوغ نیز فضای بیشتر و بزرگ تری را القا کرده و نشان می دهد. استفاده از سقف های کاذب اکسپوز همچنین فضای بیشتری را برای صعود و بالا رفتن هوای گرم فراهم کرده و فضا را خنک تر می کند، البته این خاصیت بیشتر در آب و هوای گرم مفید است.

البته سقف کاذب باز نیازمند طراحی است. سقف های کاذبی که طراحی مناسبی ندارند باعث ایجاد مسائل مرتبط با کارکردهای آکوستیک سازی و سیستم های تأسیساتی می شوند. موارد زیر برخی از نقاط ضعف های این گروه محصول به حساب می آیند:

ظاهر نا تمام (لوور آلومینیومی) سقف کاذب اکسپوز یا باز

سقف های کاذب اکسپوز یا باز ( لوور آلومینیومی ، گریلیوم مشبک ، گریلیوم پره ای ، سقف بارکدی ، ترموود ، گریلیوم سلولی ، لوکسالون بدون مغزی ، گریلیوم خطی  غیره ) بسیاری از اجزایی که در سقف های کاذب کلاسیک استفاده می شوند را ندارند، اما به هیچ عنوان تصور نکنید که مستلزم صرف کار و تلاش کمتری هستند. در ساختمان های فعلی که با سقف های کاذب سنتی ( سقف مشبک ، تایل آلومینیومی پشت چسب دار ، تایل 60*60 ، دامپا سقف ، آرمسترانگ ، سقف کناف ، رابیتز و غیره ) پوشیده شده اند، معمولاً داکت کشی ها لوله کشی ها کثیف بوده و نمای زیبایی ندارند، در واقع برای به دست آوردن یک نمای اکسپوز مطلوب نیازمند صرف زمان و هزینه زیادی خواهد بود. همچنین داکت ها و لوله ها باید برای سقف اکسپوز یا باز به وسیله نیروی ماهر نقاشی شوند.

هزینه های بیشتر نیروی انسانی ماهر

رشد صنعت ساختمان نیازمند تأمین نیروی انسانی ماهر بیشتر نیز هست و پیمانکاران نیز از کمبود نیروهای انسانی ماهر رنج می برند. سقف های کاذب اکسپوز یا باز ( لوور آلومینیومی ، گریلیوم مشبک ، گریلیوم پره ای ، سقف بارکدی ، ترموود ، گریلیوم سلولی ، لوکسالون بدون مغزی ، گریلیوم خطی  غیره ) شاید در مقایسه با سقف های کاذب سنتی ( سقف مشبک ، تایل آلومینیومی پشت چسب دار ، تایل 60*60 ، دامپا سقف ، آرمسترانگ ، سقف کناف ، رابیتز و غیره ) به مواد اولیه کمتری نیاز داشته باشند. اما این صرفه جویی با توجه به نیاز به دستمزد مورد نیاز برای عملیات نصب دشوار و پر مشغله جبران می گردد.

ملاحظات مربوط به صوت

سقف های کاذب اکسپوز یا باز ( لوور آلومینیومی ، گریلیوم مشبک ، گریلیوم پره ای ، سقف بارکدی ، ترموود ، گریلیوم سلولی ، لوکسالون بدون مغزی ، گریلیوم خطی  غیره ) نیازمند تمهیدات خاص به منظور آکوستیک نمودن فضا دارند، بدین دلیل که این محصول فاقد خواص آکوستیک سقف های کاذب کلاسیک چون سقف کاذب مشبک تایل آلومینیومی، دامپا، لوکسالون، کامپوتایل و یا دیگر موارد رایج می باشد. سطوح در سقف کاذب باز باعث ایجاد اکوی صدا شده و مستلزم استفاده از پوشش های آکوستیک و جذب کننده صدا هستند.

احتمال افزایش هزینه های انرژی

اگرچه برای تولید سقف های کاذب اکسپوز یا باز ( لوور آلومینیومی ، گریلیوم مشبک ، گریلیوم پره ای ، سقف بارکدی ، ترموود ، گریلیوم سلولی ، لوکسالون بدون مغزی ، گریلیوم خطی  غیره ) مواد اولیه کمتری مورد نیاز است و این امر باعث کاهش بهای تمام شده این محصول می گردد، اما از کارایی کمتری برای جلوگیری و ممانعت از جابجایی هوای گرم برخوردارند. این موضوع باعث جذب حرارت بیشتر در تابستان و از دست دادن حرارت در زمستان و در نتیجه افزایش هزینه های سیستم سرمایش و گرمایش تأسیساتی می گردد.

نیاز به نگهداری و تعمیرات دوره ای

سقف های کاذب اکسپوز یا باز ( لوور آلومینیومی ، گریلیوم مشبک ، گریلیوم پره ای ، سقف بارکدی ، ترموود ، گریلیوم سلولی ، لوکسالون بدون مغزی ، گریلیوم خطی  غیره ) نیازمند نظافت و تجدید رنگ ادواری دارند، این موضوع در سقف های کاذب سنتی ( سقف مشبک ، تایل آلومینیومی پشت چسب دار ، تایل 60*60 ، دامپا سقف ، آرمسترانگ ، سقف کناف ، رابیتز و غیره ) و دیگر نمونه محصولات سقف کاذب معلق رایج نیاز نیست. به صورت کلی می توان ادعا کرد که سقف های کاذب عمومی دیگر از لحاظ تعمیرات و نگهداری یا به عبارتی سیستم نت مقرون به صرفه تر هستند.

سقف های کاذب اکسپوز یا باز مانند لوور آلومینیومی، لوور بارکدی، گریلیوم پره ای (گریلیوم خطی یا نواری)، لوکسالون، گریلیوم مشبک یا سلولی می توانند حس زیبایی بیشتری در ساختمان ایجاد کنند که منجر به فراهم نمودن فضای بهره ور و جذاب تری برای کارمندان و ساکنین می شود. بایستی به یاد داشت که برای دستیابی به عملکرد مناسب و حفظ شرایط کاری مطلوب به برنامه ریزی و طراحی دقیق نیاز است. شاید اینگونه به نظر برسد که یک سقف باز غیر رسمی اقتصادی تر و ارزان تر از یک سقف کاذب متداول رایج و سنتی است، اما اغلب حقیقت چیز دیگری است.

تایل آلومینیومی (سقف های کاذب معلق عمومی و متداول)

در ادبیات انگلیسی بعضی اوقات به سقف های کاذب سقف های معلق یا سقف های آویزان نیز گفته می شود. برخی از انواع سقف های کاذب معلق شامل سقف کاذب تایل آلومینیومی، تایل گچی، کامپوتایل، دامپا و لوکسالون با مغزی می شوند. همانطور که از نام این محصول نیز بر می آید، این سقف کاذب از سازه بالایی سقف اصلی که معمولاً بتنی، فولادی و یا تیرچه بلوک است آویزان می شود. بدین ترتیب یک فضای خالی بین فضای پایین سازه و بالای سقف کاذب ایجاد می شود.

سقف های کاذب از براکت های یا بست های نصب شده در زیر سازه سقف اصلی آویزان می شوند. این براکت ها به عنوان ساپورتی برای یک سری از قطعات فلزی در هم بافته شده هستند که با یکدیگر تشکیل یک سیستم شبکه ای می دهند، در واقع تایل ها یا پنل های سقف کاذب در روی این سیستم شبکه ای سوار می شوند. این تایل ها را می توان به منظور دسترسی به ادوات و تجهیزات بالای سقف کاذب برداشت.

موارد زیر برخی از مزایا و نقاط قوت سیستم سقف های کاذب معلق عمومی و متداول به حساب می آیند:

پنهان سازی داکت ها، لوله ها، سیم ها و دیگر ادوات و تجهیزات تأسیساتی

به جای انجام عملیات هزینه بر تعمیرات و نقاشی، سقف های کاذب عادی ( سقف مشبک ، تایل آلومینیومی پشت چسب دار ، تایل 60*60 ، دامپا سقف ، آرمسترانگ ، تایل گچی و غیره ) می توانند نقائص و نمای نامطلوب سیستم های تأسیساتی را بدون تأثیر بر عملکرد آن پنهان نمایند. این نوع از سقف کاذب دسترسی راحتی را به سیستم های فوقانی برای نگهداری و تعمیرات میسر می کند. فقط کافی است یک تایل را برداشته و پس از انجام عملیات مورد نیاز آن را در جای خود قرار داد.

عایق سازی صدا و خاصیت آکوستیک

سقف های کاذب با فایبرگلاس یا پشم شیشه از صداهای خارجی جلوگیری می کنند. برخلاف سقف های کاذب کناف (درایوال) یا گچی، سقف های کاذب عمومی خواص و کیفیت آکوستیک را تقویت نموده و در نتیجه آلودگی های صوتی موجود در طبقات بالایی به صورت قابل ملاحظه ای کاهش می یابند.

نصب راحت نصبیات و ادوات برقی

ادوات روشنایی، دریچه های هوا و دیگر نصبیات و تجهیزات را به راحتی می توان در بین پنل ها یا همان تایل های سقف کاذب نصب نمود. بسیاری از چراغ ها و سیستم های روشنایی و تأسیساتی در ابعاد تایل های سقف کاذب ( انواع تایل آلومینیومی ، تایل 60*60 ، تایل 30*30 ، تایل گچی ، کامپوتایل ، تایل مخفی ، تایل پنهان و دیگر انواع آن ) طراحی شده اند که می توان آن ها را به جای تایل یا پنل نصب کرد.

خواص مرتبط با ضد حریق بودن

سقف های کاذب متداول مقاوم در مقابل آتش می توانند بیشتر از یک ساعت در مقابل آتش مقاومت کنند و امکان تخلیه ساختمان را فراهم نمایند. برای بالا بردن سطح محافظت سقف های کاذب متداول می توان از عایق های ضد آتش اضافی در بالای این نوع از سقف کاذب استفاده نمود.

خواص مرتبط با عایق بودن

یک سقف کاذب یکپارچه خاصیت عایق دارد و می تواند باعث محدود کردن فضا شود. بنابراین از آنجایی که به گرم یا سرد کردن فضای کوچتری وجود خواهد داشت هزینه های مربوط به انرژی شما به مراتب کمتر خواهد شد.

در هر حال مانند تمام تصمیمات ساختمانی دیگر سقف های کاذب کلاسیک ( سقف مشبک ، تایل آلومینیومی پشت چسب دار ، تایل 60*60 ، دامپا سقف ، آرمسترانگ ، سقف کناف ، رابیتز و غیره ) نیز دارای محدودیت های خاص خود هستند، موارد زیر برخی از عمده ترین نقطه ضعف های سقف کاذب معلق به حساب می آیند:

کاهش فضا

از جمله بارزترین محدودیت های سقف های کاذب مشبک معمولی ( مانند سقف مشبک ، تایل آلومینیومی پشت چسب دار ، تایل 60*60 ، دامپا سقف ، آرمسترانگ ، سقف کناف ، رابیتز و غیره ) کاهش ارتفاع قابل ملاحظه فضاهای داخلی از چند سانتی متر تا چند متر است. در نتیجه این محدودیت این احتمال وجود دارد که فضاها حس کوچک بودن و شلوغی فضا را به افراد القاء نمایند.

پنهان نمودن مشکلات تأسیساتی ساختمان

زمانی که اقدام به خرید یا اجاره یک ساختمان با سقف کاذب مشبک نمودید، حتماً نصبیات پشت سقف کاذب را بازرسی نمایید. تایل ها ( تایل آلومینیومی ، تایل گچی ، تایل 60*60 ، تایل 30*30 ، تایل آلومینیومی پشت چسب دار تایل آرمسترانگ و غیره ) یا پنل های سقف کاذب ( پانل گچی ، سمنت بورد ) را جابجا نموده و فضا را کنترل کنید تا مطمئن شوید که نقصی در سیستم سازه یا ایرادی در اجزای تأسیساتی وجود ندارد.

زوال و استهلاک

سقف های کاذب مشبک ( سقف مشبک ، تایل آلومینیومی پشت چسب دار ، تایل 60*60 ، دامپا سقف ، آرمسترانگ ، سقف کناف ، رابیتز و غیره ) به مرور زمان به اصطلاح شکم داده و یا تغییر رنگ می دهند. بنابراین نیاز به تعمیرات و نگهداری منظم و ادواری برای افزایش طول عمر این محصول است.

بهای متریال مصرفی محصولات سقف کاذب عمومی از سقف های کاذب اکسپوز یا باز ( لوور آلومینیومی ، گریلیوم مشبک ، گریلیوم پره ای ، سقف بارکدی ، ترموود ، گریلیوم سلولی ، لوکسالون بدون مغزی ، گریلیوم خطی  غیره ) بیشتر است. اما به مرور زمان این هزینه با صرفه جویی در هزینه های مربوط به انرژی و سهولت تعمیرات و نگهداری جبران خواهد شد. از سوی دیگر بازسازی و تغییرات در سقف های کاذب معمولی نیز ساده تر و ارزان تر از دیگر انواع محصولات سقف کاذب است.

نتیجه گیری

در فرآیند تصمیم گیری مهندسی همیشه با انتخاب های مختلفی که هریک مزایا و معایب خود را دارند مواجه هستیم و انتخاب نوع سقف کاذب نیز از این قاعده مستتثنی نیست.

سقف های کاذب اکسپوز یا باز مانند لوور آلومینیومی، لوور بارکدی، گریلیوم پره ای (گریلیوم خطی یا نواری)، لوکسالون، گریلیوم مشبک یا سلولی نیاز به متریال اولیه کمتری داشته و حجم فضای داخلی را افزایش می دهند همچنین نمای صنعتی آن ها ممکن است توسط برخی معماران ترجیح داده شود. از سوی دیگر سقف های کاذب اکسپوز یا خطی مستلزم صرف هزینه های بیشتر برای نیروی ماهر نصب و تعمیرات و نگهداری بوده و احتمالاً هزینه های مربوط به سیستم تهویه مطبوع را افزایش خواهند داد.

سقف های کاذب کلاسیک مشبک نظیر تایل آلومینیومی، تایل گچی (جیپسوم)، کامپوتایل، دامپا، کامپوزیت و حتی لوکسالون با مغزی نصبیات سیستم های تأسیسات برقی و مکانیکی را پنهان ساخته و بدین ترتیب ظاهر آن ها تا مادامی که عملکرد صحیح داشته باشند اهمیتی نخواهد داشت. هزینه های مربوط به متریال محصولات سقف کاذب معمولی بالاتر است اما در هزینه های نیروی انسانی برای نصب و تعمیرات و نگهداری صرفه جویی می کند. سیستم های تهویه نیز در هنگام استفاده از این محصول کاراتر عمل می کنند، چراکه از انتقال هوای گرم بین محیط بالا و پایین سقف کاذب کاسته خواهد شد.

نویسنده مقاله: فلوری مورسان برگرفته از وبسایت نیربای انجینیرز